Bệnh tay chân miệng ở trẻ có nhiều biến chứng nguy hiểm, diễn biến nhanh có thể chỉ trong vài giờ. Vì thế, phụ huynh cần hết sức cẩn thận khi chăm sóc con trong thời kỳ đỉnh dịch.

Theo thống kê từ Bộ y tế, từ đầu năm 2024 đến nay cả nước đã có 13.746 trường hợp mắc tay chân miệng. Bộ Y tế nhận định, hiện dịch bệnh đang có diễn biến phức tạp và dự báo sẽ gia tăng trong thời gian tới, đặc biệt ở hà Nội và TP.HCM là 2 địa điểm có nguy cơ cao nhất.

  Ảnh minh họa: Internet

Bệnh tay chân miệng bước vào đỉnh dịch lần một

Theo Sở Y tế Hà Nội, (từ ngày 12/4 đến 19/4), toàn thành phố ghi nhận 186 ca mắc tay chân miệng, tăng 25 ca mắc so với tuần trước đó. Bệnh nhân phân bố tại 26 quận, huyện, thị xã. CDC Hà Nội nhận định, hiện thành phố bước vào đỉnh dịch tay chân miệng chu kỳ lần một, thời gian tới sẽ tiếp tục ghi nhận ca bệnh và ổ dịch.

Còn tại TP HCM, đến giữa tháng 4 đã ghi nhận 287 ca mắc bệnh tay chân miệng, tăng 87% so với trung bình 4 tuần trước. Tổng số ca tay chân miệng tích lũy từ đầu năm 2024 đến giữa tháng 4 là 2.289 ca.

Theo nhận định, tháng 4 và 5 là cao điểm bệnh tay chân miệng nên trong thời gian tới sẽ tiếp tục ghi nhận số ca mắc và ổ dịch. CDC Hà Nội nhận định bệnh tay chân miệng có hai chu kỳ đỉnh dịch vào tháng 4, 5 và tháng 9, 10.

Cảnh báo dấu hiệu ‘báo động đỏ’ cần đưa trẻ đến viện ngay

Theo thông tin từ Phụ nữ và Pháp Luật: TS.BS Đỗ Thiện Hải - Phó giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus đường ruột nhóm Enterovirus gây ra. Bệnh dễ lây truyền từ người sang người theo đường tiêu hóa, đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, dịch tiết mũi họng, dịch nốt phỏng vỡ (do virus ở trong phân, dịch hắt hơi, dịch sổ mũi, nước hoặc thực phẩm bị nhiễm bệnh, đồ chơi, môi trường tiếp xúc,...).

 

Hai nhóm tác nhân gây bệnh tay chân miệng thường gặp là Coxsackie virus A16 (CA16) và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, chủng virus EV71 thường sẽ có diễn biến nặng hơn với nhiều biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, viêm cơ tim, viêm phổi, suy hô hấp, suy tuần hoàn. Với các trường hợp diễn biến nặng, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong.

Cũng theo bác sĩ Hải, dấu hiệu đặc trưng của bệnh là sốt, đau họng, tổn thương niêm mạc miệng và da, chủ yếu ở dạng phỏng nước thường thấy ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, mông. Với trường hợp bệnh nhẹ phụ huynh hoàn toàn có thể điều trị tại nhà, chỉ cần chăm sóc trẻ cẩn thận, uống đủ nước và vệ sinh tốt.

Tuy nhiên, trong trường hợp ‘báo động đỏ’, khi trẻ có những dấu hiệu dưới đây cần được đưa ngay đến bệnh viện

- Trẻ sốt cao không đáp ứng với điều trị: Trẻ sốt trên 38,5 độ C kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ sốt.

 

- Ngủ hay giật mình, chới với: Đây là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Cha mẹ chú ý quan sát xem tần suất giật mình có tăng theo thời gian hay không.

- Quấy khóc kéo dài, mất ngủ vào đêm: Trẻ có thể quấy khóc nhiều, quấy khóc cả đêm không ngủ (trẻ cứ ngủ khoảng 15-20 phút lại dậy quấy khóc 15-20 phút rồi ngủ tiếp).

- Tổn thương ở da (rát đỏ, mụn nước ở các vị trí đặc biệt như họng, quanh miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối…).

- Một số trẻ chỉ có biểu hiện loét miệng hoặc nổi nốt nhỏ ở mông hay bẹn, nếu gia đình không chú ý thì rất khó phát hiện.

- Một số dấu hiệu khác: Khó thở, nôn nhiều, nôn khan, khó nuốt, yếu chân tay, đi loạng choạng…

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tránh biến chứng

Hiện nay, bệnh tay chân miệng chưa có vaccine phòng ngừa đặc hiệu. Vì thế, việc chăm sóc trẻ như thế nào để không bị biến chứng, giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng là điều cực kỳ quan trọng.

Các phụ huynh cần lưu ý những điều cơ bản dưới đây để chăm sóc trẻ được tốt nhất trong thời gian mắc bệnh.

Cách ly và kiểm soát tình trạng sốt của trẻ

- Khi trẻ mắc tay chân miệng, trẻ cần được cách ly tại nhà trong 10-14 ngày đầu của bệnh, đồng thời báo ngay cho trường học, nhà trẻ hoặc cơ quan y tế gần nhất để có phương án vệ sinh các bề mặt, dụng cụ mà trẻ từng tiếp xúc, cũng như theo dõi sức khoẻ của các bé đã tiếp xúc với trẻ.

- Nơi ở của trẻ cần thông thoáng, sạch sẽ, có ánh nắng mặt trời.

- Trẻ sốt trên 38,5 độ, cha mẹ chườm ấm ở cổ, nách, bẹn kết hợp cho trẻ uống thuốc hạ sốt thành phần Paracetamol 10-15mg/kg cách 4-6 giờ/lần, 1 ngày không quá 4 lần. Nếu trẻ vẫn sốt cao liên tục thì dùng Ibuprofen 5-10mg/kg/lần xen kẽ với Paracetamol (Ibuprofen cần uống theo chỉ định của bác sĩ).

Lưu ý: Khi chườm ấm cho trẻ ba mẹ tránh làm quần áo bị ướt có thể dẫn đến nhiễm lạnh gây viêm phổi.

- Cho trẻ uống dung dịch Oresol theo nhu cầu để đảm bảo cân bằng nước và điện giải (Oresol cần được pha đúng liều lượng in trên bao bì).

Vệ sinh cơ thể, chăm sóc da đúng cách

- Vệ sinh răng miệng cho trẻ bằng dung dịch NaCl 0,9% hoặc pha nước ấm với muối (1 muỗng 5g muối pha với 240ml nước ấm). Với trẻ lớn có thể nuốt: Cho trẻ tự súc miệng. Với trẻ nhỏ: dùng tay quấn gạc mềm vệ sinh răng, góc má, lưỡi nhẹ nhàng tránh làm tổn thương niêm mạc miệng.

- Bôi Glycerin borat, Zytee,…vào vết loét miệng 3 lần/ngày, trước khi ăn từ 30p đến một tiếng.

- Tắm cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng sát khuẩn hoặc nước sạch, sau khi tắm bôi Betadin 3% đề phòng nhiễm trùng da.

Lưu ý: Khi trẻ có các nốt phỏng phụ huynh cần tắm nhẹ nhàng tránh làm vỡ sẽ lây lan sang khu vực khác.

- cắt móng tay, chân thường xuyên để tránh nhiễm trùng.

Dinh dưỡng cho trẻ cần được đảm bảo

 

- Nếu trẻ còn bú: Tiếp tục cho ăn sữa mẹ (vắt sữa đổ thìa khi trẻ đau miệng không bú được).

- Đối với trẻ lớn: Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu như súp, cháo. Nên cho trẻ ăn làm nhiều bữa nhỏ.

- Tuyệt đối không được cho trẻ ăn đồ cay, nóng, cứng.

Theo dõi sát diễn biến bệnh của trẻ

Bệnh tay chân miệng có nhiều biến chứng nguy hiểm và đặc biệt là diễn biến rất nhanh trong vòng vài giờ. Do đó, khi trẻ được điều trị bệnh tại nhà, ngoài việc chăm sóc và cho trẻ uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ thì cha mẹ cần theo dõi sát diễn biến bệnh. Khi có bất kỳ dấu hiệu chuyển độ nào như: sốt cao liên tục không đáp ứng thuốc hạ sốt, quấy khóc vô cớ, nôn nhiều, giật mình nhiều, run/yếu chi,… hay các dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế tái khám để được điều trị kịp thời.

Do bệnh chưa có vaccine phòng ngừa đặc hiệu. Nên phụ huynh cần chú ý vệ sinh và chăm sóc trẻ, nên hạn chế tiếp xúc giữa những trẻ đang bệnh, thường xuyên vệ sinh đồ chơi của trẻ. Nơi ở của trẻ cần được thoáng mát và có ánh nắng mặt trời.